Historia Polski: ale Historia!

13 kwietnia, w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, odbyła się premiera gry planszowej „ale Historia!” wydanej przez wydawnictwo Granna. Gra została zaprojektowana z okazji 1050-lecia Chrztu Polski. Autorem mechaniki jest Filip Miłuński, zaś za część merytoryczną odpowiada  doświadczony historyk i nauczyciel Zbigniew Pawłowski.

Gry planszowe o tematyce historycznej zwykle opowiadają o jednym wydarzeniu. Jest ono tłem, mechanika luźno jest z nią powiązana, choć czasem pojawia się ciekawe rozwinięcie tematu. Byłam bardzo ciekawa nowości od Granny. Wyobrażacie sobie 1050 lat historii w jednym pudle? Historii bardzo bogatej, pełnej postaci, wydarzeń, miejsc. Zastanawiałam się jaka mechanika zostanie wykorzystana, na co zostanie położony nacisk, tak by gra trafiła do jak największej liczby ludzi i jednocześnie sprawiała radość z grania. W końcu 1050 lat historii jest wspólnym dobrem.

Moje przypuszczenia potwierdziły się już na etapie czytania instrukcji. „Ale Historia” to quiz wiedzy o historii Polski od 966 r. do czasów współczesnych. Solidnie wydany, o ogromnej wartości merytorycznej i z prostą, ale wciągającą mechaniką. Pierwszym elementem jaki mnie zachwycił to plansza. Choć w grze pełni tylko funkcję estetyczną i porządkową, to pod względem merytorycznym jest świetna. Pokazuje jak zmieniały się granice Polski od początków państwa do współczesności. Granice z lat: 990, 1370, 1645, 1922 i 1951 nałożone są na jedną mapę. To Polska była taka wielka? – usłyszałam wczoraj od dziewczynki z 5 klasy, która z ogromnym zainteresowaniem studiowała mapę.

Kolejnym elementem, najważniejszym dla całej gry, są karty z pytaniami. Jest ich 180. Jedna strona zawiera informację o poruszanym w pytaniach zagadnieniu np. o miejscu, przedmiocie, wydarzeniu, postaci; do tego adekwatną ilustrację i oznaczenie 1 z 5 okresów historycznych, na jaki zostały podzielone karty. Przeglądanie samych ilustracji jest wciągające, nie tylko młodzi odbiorcy są bardzo zainteresowani, a momentami nawet zdziwieni czy zaskoczeni.

Druga strona kart składa się z 2 części: określenia regionu lub kategorii do jakiej karta należy i zestawu pytań quizowych. Na każdej karcie znajdują się pytania odnoszące się do tematu karty. Pytania są podzielone na 3 stopnie trudności:

1. w którym wszyscy gracze udzielają odpowiedzi tak lub nie;
2. w którym czytane są 3 możliwe odpowiedzi i wszyscy gracze wybierają 1 z nich;
3. w którym tylko 1 gracz udziela szczegółowej odpowiedzi.

Pytania są wybiórcze i wiadomo, że reprezentatywne dla ponad tysiącletniej historii. Myślę jednak, że poruszają najważniejsze wydarzenia i wspominają najważniejsze postaci. Wczoraj miała okazję skorzystać z kart dotyczących okresu panowania w Polsce Piastów. To było w ramach powtórki przed klasówką i byłam naprawdę bardzo pozytywnie zaskoczona wiedzą dziecka. Za to w towarzystwie znajomych gimnazjalistów bawiłam się przy grze świetnie, ale wiedzą przed dzisiejszym testem gimnazjalnym jakoś się nie mogli pochwalić ;-). W tej grze widzę ogromny potencjał. W obecnej formie oferuje bardzo ogólny przegląd naszej historii, ale nic nie stoi na przeszkodzie by do mechaniki zostały opracowane karty mocno osadzone w danym temacie czy epoce. Tak by wspierać naukę historii na każdym etapie edukacji. Tak by nauczyciele w atrakcyjny sposób mogli przeprowadzać powtórki z uczniami, a nawet międzyklasowe konkursy wiedzy historycznej. Największą wiedzą oczywiście mogą pochwalić się licealiści, niebawem zdający maturę z historii, albo pasjonaci, ale w warunkach domowych, u zwykłych uczniów i ich rodzin też jak najlepiej gra się sprawdzi. Sama z wielką przyjemnością sięgnęłam do kart (trzeba było się trochę przygotować do rozgrywki z młodzieżą ;-)) i jak się okazało wstydu wielkiego nie było.

Jak grać?

Po potasowaniu kart, losowo dobiera się 20, 4 wierzchnie układa się na polach na planszy, obrazkiem do góry. Stanowią one pulę dostępnych kart. Pierwszy gracz dociąga dowolną kartę z 4 dostępnych i nie odwracając stara się przypisać ją do regionu lub kategorii. Za prawidłową odpowiedź otrzymuje 1 grosz (punkt zwycięstwa). Pozostali gracze kolejno deklarują poziom trudności pytań (łatwe, średniej trudności i trudne) jakie chcą otrzymać. Pytania czytane są kolejno. W przypadku 2 pierwszych odpowiedzi udzielają wszyscy zadeklarowani poprzez wskazanie kciukiem lub liczbą palców, na ostatnie pytanie odpowiada pierwsza osoba, która się do niego zgłosiła. Za poprawne odpowiedzi zdobywa się grosze zależne od poziomu trudności – odpowiednio 1, 2, 3, za błędne odpowiedzi traci się punkty – odpowiednio 0, 1, 2. Zwycięża osoba, która zdobędzie najwięcej punktów.

W wariancie zaawansowanym mechanika została poszerzona o 2 elementy:

1. Żetony premii – gracz aktywny, wybierający kartę, zachowuje ją na końcu rundy dla siebie. Na koniec gry zebrane karty przyniosą dodatkowe punkty osobie, która ma najwięcej kart z danej kategorii, regionu czy epoki i otrzymuje żeton premii przeliczany na grosze.
2. Akcje specjalne – każdy gracz posiada 3 żetony akcji, z których może jednorazowo skorzystać w dowolnej rundzie:

• gościnność – gracz nie traci groszy za błędną odpowiedź,
• honor – gracz zdobywa (lub traci) podwojoną liczbę groszy za udzieloną odpowiedź,
• waleczność – pozwala zamienić 1 posiadaną kartę z wybraną od innego gracza.

Niektóre karty mają nazwy powyższych akcji i po ich zdobyciu pozwalają na wykonanie kolejnej akcji (karta po użyciu odrzucana jest do pudełka).

Podsumowanie

Choć to tylko quiz, to taki, który bardzo się Wam spodoba. Gra jest świetnie opracowana merytoryczne i graficznie, z bardzo dobrą jakością elementów. Mechanika gry pozwala dopasować poziom wiedzy do wszystkich graczy i budzi emocje od początku do końca. Wariant zaawansowany wprowadza odrobinę negatywnej interakcji, ale też pozwala trochę kombinować. Rozgrywka przebiega dynamicznie i nie dłuży się, a co najważniejsze sprawia ogromną przyjemność.

Ta gra powinna znaleźć się w każdej szkole, od podstawówki, po liceum. Powinna pojawiać się na lekcjach historii, jako bardzo dobre narzędzie uczące i sprawdzające wiedzę. Dla maturzystów zdających historię, dla olimpijczyków i uczestników konkursów historycznych to must have. W domach też jak najbardziej znajdzie swoje miejsce, nie tylko takich, w których są dzieci w wieku szkolnym. Polecam, bo historię własnego kraju trzeba znać.